Programma Landelijke netwerkdag voor taalcoördinatoren

Toelichting op de dag

Mondelinge taalvaardigheid in beeld

Hoe geven basisscholen invulling aan het onderwijsleerproces op het gebied van mondelinge taalvaardigheid? Hoe vaardig zijn leerlingen eind groep 8 op het gebied van luisteren, spreken en gesprekken, hoe taalrijk is hun omgeving en welke taalactiviteiten ontplooien zij thuis? En hoe hangen kenmerken van het onderwijsleerproces en van leerlingen samen met de verschillen in leerlingprestaties?

Tijdens deze bijdrage zullen we ingaan op de resultaten van het peilingsonderzoek Mondelinge taalvaardigheid dat in schooljaar 2016/2017 onder regie van de Inspectie van het Onderwijs is uitgevoerd. We staan daarbij ook stil bij de eerste duiding van deze resultaten en de aanbevelingen die een focusgroep van experts uit onderwijspraktijk, -beleid en –onderzoek formuleerde. Graag zetten wij dit gesprek tijdens deze bijdrage met u voort en gaan wij in op uw vragen.

Marleen van der Lubbe is programmamanager Peil.onderwijs bij de Inspectie van het Onderwijs. In die functie voert zij namens de inspectie de regie over de verschillende peilingsonderzoeken die als onderdeel van Peil.onderwijs worden uitgevoerd.

Thea Manders is inspecteur basisonderwijs. Zij was lid van de begeleidingscommissie van het peilingsonderzoek mondelinge taalvaardigheid.

Leesstrategieën versus achtergrondkennis?

Goed begrijpen wat je leest is het belangrijkste doel van het leesonderwijs. Hiermee gaat het in Nederland niet echt goed: de positie van Nederland daalt internationaal gezien gestaag en onze leerlingen hebben nauwelijks plezier in lezen.

Recent is een óf-óf discussie ontstaan. Sommigen stellen dat achtergrondkennis doorslaggevend is voor begrip. Begrijpend leesonderwijs zou vooral gericht moeten zijn op het opbouwen van kennis van de wereld. Anderen stellen dat kennis hebben van begrijpend leesstrategieën en wanneer deze te gebruiken essentieel is.

Uit onderzoek is bekend dat leesbegrip door een veelheid aan elementen beïnvloed wordt: 1.Achtergrondkennis; 2. Woordenschat; 3. Kennis van genre en tekststructuur; 4. Kennis van waarom en wanneer strategieën in te zetten; 5. Praten over teksten; 6. Schrijven over of herschrijven van teksten; 7. Leesmotivatie. Begrijpend leesonderwijs zou dan ook aan elk van deze elementen aandacht dienen te besteden. In deze presentatie wordt deze stellingname nader toegelicht.

Thoni Houtveen is emeritus lector Geletterdheid van de Hogeschool Utrecht. Haar onderzoeksprogramma richt zich op het ontwikkelen, implementeren en evalueren van leesinterventieprogramma’s over aanvankelijk, vloeiend en begrijpend lezen in het  basisonderwijs. Het betreft integrale schoolverbeteringsprogramma’s, waarin niet alleen het programma voor lezen is opgenomen, maar ook aanwijzingen voor de leerkracht in de groep en aansturing door de schoolleiding. Ten behoeve van het verbeteren van de instructiekwaliteit van de leerkrachten wordt data-gestuurde feedback ingezet.

Met boekverloting!