Workshopronde 1

Wie geboren is in deze eeuw heeft vaak geen idee over de verschillende bedoelingen van informatie (blog, nieuwsbericht, reclame, reactie, grapje enzovoort). Meningen en feiten verschillen in hun verschijningsvorm op een mobieltje nauwelijks van elkaar. Internet is dan ook geen encyclopedie, internet is de wereld in het kwadraat, met al z'n goede en slechte kanten.

Een leerling heeft verschillende vaardigheden nodig om bruikbare online informatie te vinden. 1. Een goede voorbereiding, 2. Het leren opbouwen van een zoekopdracht, en 3. Het leren beoordelen van webinformatie.

Digital natives zijn een mythe, maar ook de docent zelf heeft veel te ontdekken. Want als je iets vindt: is die informatie dan betrouwbaar, actueel, begrijpelijk, geschikt? Kortom, zeggen ‘Google het maar even’ kan echt niet meer. Zoekvaardigheden horen bij samen permanent leren. Pak het praktisch aan met Slim Zoeken.

Maarten Sprenger is specialist online kinderinformatie en zoekgedrag bij de Amsterdamse startup Wizenoze (Webforclassrooms.com). Hij publiceerde twee boeken over “Slim Zoeken op internet” (2013/2018) en ontwikkelt zoekvaardigheden als onderdeel van onlinegeletterdheid. Maarten geeft workshops en lezingen in het onderwijs (PO, VO, MBO, HBO) en voor bibliotheken over het omgaan met online informatie.

Leren experimenteren en redeneren bij W&T

In wetenschap- en technologieonderwijs (W&T-onderwijs) doen kinderen kennis en vaardigheden op die ze nodig hebben op school en in de maatschappij. Maar hoe creëer je een rijke W&T-leeromgeving waarin kinderen een onderzoekende houding ontwikkelen, bètakennis opdoen en onderzoeks- en ontwerpvaardigheden ontwikkelen? En wat is de rol van taal daarbij? In deze workshop laten we na een korte toelichting over taalgericht W&T-onderwijs inspirerende praktijkvoorbeelden zien waarbij leerkrachten taal en W&T succesvol integreren. Vervolgens gaan we aan de slag om de inzichten en good practices te vertalen naar de dagelijkse onderwijspraktijk: hoe kan het huidige W&T-onderwijs talig verrijkt worden? En hoe kunnen leerkrachten de huidige W&T-methode met weinig extra lesvoorbereiding meer taalgericht, onderzoekend en ontwerpend maken?

Martine Gijsel is werkzaam als associate lector taaldidactiek bij Saxion.

Marja van Graft is leerplanontwikkelaar W&T-onderwijs en was tot 1 november 2018 werkzaam bij de afdeling primair onderwijs van SLO.

Eva van de Sande werkt als onderwijsadviseur bij Edux Onderwijspartners (onderdeel van Wij Zijn JONG) en als docent/onderzoeker bij Pedagogiek & Onderwijskunde aan de Radboud Universiteit.

Bestaat er een manier om leerlingen via gevarieerde en boeiende opdrachten taalbeschouwing bij te brengen? Ja. Ze werkt grotendeels inductief en doet een beroep op de taalvaardigheid van de leerlingen. Bovendien kan ze op elk onderwijsniveau en in elk vak worden toegepast. In de les is taalgebruik het startpunt startschot voor een leerlijn waarin herkenbare, levende taalsituaties en taalbeschouwing elkaar voortdurend afwisselen en waarbij het inzicht van de leerlingen in het taalsysteem groeit. Concreter: via allerlei boeiende taaltaken gebruiken de leerlingen hun taalvaardigheden (spreken, luisteren, lezen, schrijven) om inzicht te verwerven in het taalsysteem, wat hen uiteindelijk verder helpt in hun taalgebruik. Zij formuleren dat inzicht ook zelf. Door deze aanpak worden de leerlingen meer gemotiveerd om bijvoorbeeld grammatica te leren. En ook de leerkracht krijgt opnieuw zin in onderwijs taalbeschouwing. Of nog meer. De visie achter de methode sluit aan bij het sociaal constructivisme: leerlingen bouwen zelf actief mee aan hun inzichten en kennispakket, in plaats van passief toe te kijken en - misschien - te aanhoren hoe ze met kennis worden overgoten. Andere didactische principes achter de methode zijn: de afstand verkleinen tussen leerstof en leerling, en leerlingen taalkansen bieden.

Jan T’Sas, licentiaat/master Germaanse Filologie, gewezen leraar Nederlands in het voortgezet onderwijs, praktijkassistent Nederlandse vakdidactiek in de lerarenopleiding en docent Taal en Leren aan de Universiteit Antwerpen,  gewezen hoofdredacteur van Taalschrift (Nederlandse Taalunie), bestuurslid van de Vereniging voor het Onderwijs in het Nederlands (VON), auteur van schoolboeken Nederlands onderwijs, onderzoeker aan de Karel de Grote Hogeschool, auteur van de website Neejandertaal.be. In juni 2018 promoveerde hij tot doctor in de onderwijswetenschappen met een proefschrift over de leereffecten van exploratieve gesprekken tijdens groepswerk.