Workshopronde 2

Workshopleider:  Marije Heijdenrijk (Bazalt)

Als je iedere leerling wilt laten zien dat hij kan groeien, als je het belangrijk vindt dat leerlingen eigenaar worden van hun leerproces, en als je de focus wilt leggen op het leerproces en niet op ‘het juiste antwoord geven’, dan is formatieve assessment de juiste benadering!

Formatief betekent dat je de prestaties van een leerling niet vergelijkt met die van andere leerlingen, maar met zijn eerdere resultaten. Daarmee breng je de persoonlijke ontwikkeling in beeld. Met formatieve assessment stimuleer je niet alleen dat leerlingen zich bewust worden van de leerdoelen die zij dienen te bereiken, maar ook dat zij inzicht krijgen in leerstrategieën die hen daarbij kunnen helpen. Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat leerlingen die bewust leerstrategieën toepassen hun kansen op leersucces vergroten, meer zelfvertrouwen hebben en gemotiveerder zijn. Bovenin John Hatties lijst met effectgroottes staat formatieve assessment – een van de belangrijkste factoren in het verhogen van de prestaties en in het aanleren van leervaardigheden. Volgens Shirley Clarke zitten de belangrijkste aspecten van formatieve assessment in een goede leer- en lesstructuur. 

Wil je ook aspecten van formatieve assessment toepassen in je eigen onderwijspraktijk en leren werken aan een goed leerklimaat en lesstructuur die zorgen voor eigenaarschap bij je leerlingen? Kom dan naar deze workshop.

Doelgroep: leraren, coördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleiders: Martijn Smoors en Joyce van den Boogaard (Onderwijs Maak Je Samen)   

Formatief evalueren staat sterk in de belangstelling: leerlingen feedback geven op hun leerproces en hen (zo nodig of wenselijk) bijsturen om hen de (leer)doelen te laten behalen. Maar hoe geef je formatieve evaluatie concreet vorm in je lesactiviteiten?

Tijdens deze workshop gaan we dieper in op de 5 strategieën van formatieve evaluatie uit het model van Dylan Wiliam: doelen stellen, individuele feedback, feedforward, feedback in de groep en zelfregulatie. Zijn model is gebaseerd op de inzichten over effectieve feedback van Hattie en Timperley. William's boodschap: ‘Zorg dat je zo vaak als mogelijk inzicht krijgt in het leerproces van de leerling’. Vooral de werkvormen waarbij leerlingen elkaar feedback geven op hun leren blijken erg effectief.

De werkvormen die we met elkaar gaan ervaren zijn afkomstig uit ‘5 minuten formatief’. Dit is een set van veertig werkvormen die leraren en leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs ondersteunen in inzicht geven krijgen in het leerproces. Door het planmatig en functioneel toepassen van dergelijke werkvormen wordt het uitvoeren van de formatieve evaluatie een belangrijk onderdeel van de dagelijkse routines en kan een voortdurende lijn ontstaan.

Doelgroep: leraren midden- en bovenbouw, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleiders: Saskia Wools en Judith Hollenberg (Cito)

Groeimeter is een nieuw online platform om snel zichtbaar te maken welke leerdoelen op het gebied van rekenen leerlingen beheersen en waar ze vervolgens aan kunnen werken. Leerlingen bepalen zelf wanneer zij klaar zijn om te laten zien dat zij een leerdoel beheersen. Dit laten ze zien met een kort toetsje of door een opdracht uit te voeren.

In deze workshop maakt u kennis met dit nieuwe platform. U krijgt, mede aan de hand van praktische opdrachten en stellingen, een kijkje in het leerkrachtdeel en in het leerlingdeel. U hoort ervaringen van scholen die met de pilotversie werken. We vertellen over gemaakte keuzes en vragen graag uw mening over keuzes die we nog moeten maken.

Discussieer mee! Hoe is deze vorm van formatieve toetsen in te zetten in de klas? En hoe verhoudt het zich tot andere rekenactiviteiten?

Doelgroep: leraren, rekencoördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleiders: Diana Baas, Jos Castelijns (Hogeschool De Kempel)  en Daniëlle Wijnen (OBS Coninxhof)

Steeds meer scholen streven ernaar in hun onderwijs leerlingen regie te geven over hun eigen leerproces. De aanname is dat dit de motivatie en het leren ten goede komt. Uit onderzoek blijkt dat evalueren om te leren een veelbelovende aanpak is om de zelfregulering en de motivatie van leerlingen te bevorderen.

Evalueren om te leren krijgt vooral vorm in gesprekken tussen leraar en leerling over het leerproces en de leeropbrengsten. In deze gesprekken kunnen leraren feedback geven, maar effectiever is om leerlingen uit te dagen zelf na te denken over waar zij in hun leerproces staan, waar ze naar toe willen en hoe ze daar het beste knnen komen. Leraren kunnen leerlingen ook leren om hierover met elkaar in gesprek te gaan (peer feedback). Uit onderzoek blijkt dat leerlingen zich hierdoor meer bewust worden van wat en hoe ze leren. Dit bewustzijn helpt hen om regie te nemen over hun eigen leerproces. Hoewel evalueren om te leren een effectieve aanpak is, is het voor veel leraren een uitdaging om deze aanpak te integreren in de dagelijkse onderwijspraktijk.

In deze workshop gaan we in op de gesprekken met leerlingen: waarom zijn ze belangrijk, welke onderwerpen bespreek je, hoe geeft je ze vorm en hoe verloopt de gespreksvoering? Een voorbeeld uit de praktijk laat zien hoe het kan en wat nodig is om dergelijke gesprekken mogelijk te maken. Aan de hand van informatie over de aanpak ‘Denken om te leren’ bespreken we toepassingsmogelijkheden in je dagelijkse onderwijspraktijk.

De workshop heeft een interactief karakter. Je wordt gevraagd om actief mee te denken en mee te praten over de betekenis van evalueren om te leren voor je eigen onderwijspraktijk.

Doelgroep: leraren

Workshopleiders: Pepijn Dousi en Mandy van der Linden (Bureau ICE)

In het basisonderwijs staat de brede ontwikkeling van de leerling centraal. Vaak zien we in de praktijk dat vooral de meetbare vaardigheden voor taal en rekenen met scores in beeld worden gebracht en met leerlingen en ouders worden besproken. Vaak zijn scores moeilijk te gebruiken om het leerproces gericht te sturen of te stimuleren. Om een leerling goed te kunnen volgen in zijn/haar ontwikkeling helpt het gebruik van toetsen en instrumenten die betrouwbaar in beeld brengen waar de leerling zich bevindt in het leerproces. Daarbij zijn niet alleen rekenen en taal, maar ook de sociaal-emotionele ontwikkeling, leeraanpak en creatief vermogen van belang voor hoe de leerling zich kan ontwikkelen.

In deze workshop nemen we u mee hoe inzicht in de brede ontwikkeling van het kind als uitgangspunt het geven van feedback, feed-up en feed-forward kan ondersteunen. Dat doen we aan de hand van de uitgebreide talentkaart van de IEP Advieswijzer waarmee de leerkracht samen met de leerling het verhaal achter zijn/haar scores op de verschillende onderdelen kan laten zien. De talentenkaart levert op deze manier niet alleen (eind)scores op, maar geeft vooral effectieve feedback/-up over hoe het kind zich tot dan ontwikkeld heeft en verder zou kan ontwikkelen. Het toetsmoment vormt dan niet meer het eindpunt, maar juist het startpunt van het leren.

Doelgroep: leraren bovenbouw, bovenbouwcoördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleider: Anneke Noteboom (SLO)

Hoe kun je formatief evalueren een plek geven in je dagelijkse rekenlessen? Met welke speelse werkvormen en open vragen kun je het leren rekenen van, voor en met leerlingen inzichtelijk maken? Welke feedback is hierbij effectief en constructief, welke feedback juist niet?

We bespreken het formuleren van goede leerdoelen en succescriteria voor en met leerlingen en het effect van het stellen van goede rekenvragen, die leerlingen aanzetten tot vertellen hoe ze denken en redeneren. Leerlingen kunnen veel zelf en zijn gemotiveerd om hun leren mee te sturen.
In voorbeelden uit de praktijk ziet u hoe leerlingen het leren (en onderhouden) van de basisvaardigheden rekenen zelf ter hand nemen, meer zelfvertrouwen krijgen, gemotiveerder en beter zijn geworden.

Er is in deze workshop veel ruimte voor uitwisseling en discussie. U gaat terug naar school met praktische suggesties en tips die u de volgende dag meteen in de rekenles kunt inzetten en waarmee u ook uw collega's kunt inspireren.

Doelgroep: leraren, rekencoördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleider: Marjo Berendsen (SLO)

In deze workshop gaan we nader verkennen hoe formatief evalueren in cultuuronderwijs kan worden toegepast. Specifiek in relatie tot het werken met het creatieve proces en zelfreflectie als in het leren met en van elkaar. We ervaren wat formatief evalueren betekent voor de rol en de deskundigheid van de leerkracht. Dit doen we mede door ook zelf praktisch aan de slag te gaan.

Bij de zoektocht naar de verbetering van de kwaliteit van cultuuronderwijs hebben scholen veel vragen. Hoe kun je kinderen laten groeien in cultureel bewustzijn of kunstzinnige vaardigheden? Hoe kun je zichtbaar maken, voor de leraar èn leerlingen zelf, wat kinderen leren in het leergebied kunstzinnige oriëntatie?
Dat begint met goed nadenken over doelen en leerlijnen van kunstdisciplines en erfgoededucatie op school, al dan niet in samenhang met andere vakken of 21e eeuwse vaardigheden. Iets wat leerkrachten in de praktijk al lastig genoeg vinden. Vervolgens spreken we over succescriteria: wanneer zijn leerlingen goed bezig en waaraan kun je dat zien? En hoe kun je verdere ontwikkeling stimuleren bijvoorbeeld in het werken met culturele portfolio's?

Doelgroep: leraren, cultuurcoördinatoren, schoolleiders