Workshopronde 1

Workshopleider:  Marije Heijdenrijk (Bazalt)

Als je iedere leerling wilt laten zien dat hij kan groeien, als je het belangrijk vindt dat leerlingen eigenaar worden van hun leerproces, en als je de focus wilt leggen op het leerproces en niet op ‘het juiste antwoord geven’, dan is formatieve assessment de juiste benadering!

Formatief betekent dat je de prestaties van een leerling niet vergelijkt met die van andere leerlingen, maar met zijn eerdere resultaten. Daarmee breng je de persoonlijke ontwikkeling in beeld. Met formatieve assessment stimuleer je niet alleen dat leerlingen zich bewust worden van de leerdoelen die zij dienen te bereiken, maar ook dat zij inzicht krijgen in leerstrategieën die hen daarbij kunnen helpen. Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat leerlingen die bewust leerstrategieën toepassen hun kansen op leersucces vergroten, meer zelfvertrouwen hebben en gemotiveerder zijn. Bovenin John Hatties lijst met effectgroottes staat formatieve assessment – een van de belangrijkste factoren in het verhogen van de prestaties en in het aanleren van leervaardigheden. Volgens Shirley Clarke zitten de belangrijkste aspecten van formatieve assessment in een goede leer- en lesstructuur. 

Wil je ook aspecten van formatieve assessment toepassen in je eigen onderwijspraktijk en leren werken aan een goed leerklimaat en lesstructuur die zorgen voor eigenaarschap bij je leerlingen? Kom dan naar deze workshop.

Doelgroep: leraren, coördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleiders: Martijn Smoors en Joyce van den Boogaard (Onderwijs Maak Je Samen)   

Formatief evalueren staat sterk in de belangstelling: leerlingen feedback geven op hun leerproces en hen (zo nodig of wenselijk) bijsturen om hen de (leer)doelen te laten behalen. Maar hoe geef je formatieve evaluatie concreet vorm in je lesactiviteiten?

Tijdens deze workshop gaan we dieper in op de 5 strategieën van formatieve evaluatie uit het model van Dylan Wiliam: doelen stellen, individuele feedback, feedforward, feedback in de groep en zelfregulatie. Zijn model is gebaseerd op de inzichten over effectieve feedback van Hattie en Timperley. William's boodschap: ‘Zorg dat je zo vaak als mogelijk inzicht krijgt in het leerproces van de leerling’. Vooral de werkvormen waarbij leerlingen elkaar feedback geven op hun leren blijken erg effectief.

De werkvormen die we met elkaar gaan ervaren zijn afkomstig uit ‘5 minuten formatief’. Dit is een set van veertig werkvormen die leraren en leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs ondersteunen in inzicht geven krijgen in het leerproces. Door het planmatig en functioneel toepassen van dergelijke werkvormen wordt het uitvoeren van de formatieve evaluatie een belangrijk onderdeel van de dagelijkse routines en kan een voortdurende lijn ontstaan.

Doelgroep: leraren midden- en bovenbouw, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleiders: Saskia Wools en Judith Hollenberg (Cito)

Groeimeter is een nieuw online platform om snel zichtbaar te maken welke leerdoelen op het gebied van rekenen leerlingen beheersen en waar ze vervolgens aan kunnen werken. Leerlingen bepalen zelf wanneer zij klaar zijn om te laten zien dat zij een leerdoel beheersen. Dit laten ze zien met een kort toetsje of door een opdracht uit te voeren.

In deze workshop maakt u kennis met dit nieuwe platform. U krijgt, mede aan de hand van praktische opdrachten en stellingen, een kijkje in het leerkrachtdeel en in het leerlingdeel. U hoort ervaringen van scholen die met de pilotversie werken. We vertellen over gemaakte keuzes en vragen graag uw mening over keuzes die we nog moeten maken.

Discussieer mee! Hoe is deze vorm van formatieve toetsen in te zetten in de klas? En hoe verhoudt het zich tot andere rekenactiviteiten?

Doelgroep: leraren, rekencoördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleiders: Dr. Kelly Beekman (Lector Onderwijsexcellentie Primair Onderwijs, HZ University of Applied Sciences) en Wouter Vermeule (Leraar groep 3, Docent Onderwijskunde & kenniskringlid Lectoraat Onderwijsexcellentie Primair Onderwijs, HZ University of Applied Sciences)

In het basisonderwijs is er in toenemende mate aandacht voor toetsen die het leren stimuleren: Formatief evalueren. Formatief evalueren als effectieve instructie en evaluatiestrategie heeft als doel leerlingen te ondersteunen in het leerproces. Het heeft niet alleen een groot effect op de leeropbrengsten van de leerling, ook geeft het inzicht in de wijze waarop leerdoelen bereikt kunnen worden. Hierdoor kunnen leerling bovendien expliciet ondersteund worden in de ontwikkeling van zelfregulatievaardigheden; vaardigheden waarmee zij hun leerproces kunnen ondersteunen en bijsturen.

Formatief evalueren kan ingezet worden bij leerlingen van verschillende leeftijden, met verschillende capaciteiten en mogelijkheden. Hoe kan formatief evalueren zo ingezet worden dat het effectief bijdraagt aan het leerproces van jonge leerlingen? Wat zijn de effecten van formatief evalueren op het vaststellen van uitdagende en haalbare leerdoelen? Wat is de invloed van feedback hierop? En wat vraagt dat van de leerkracht?
Deze vragen zijn onderzocht in de groepen 3 van basisschool de Wissel te Vlissingen. In deze workshop nemen we u graag mee in de interessante bevindingen van dit onderzoek, en bieden we u praktische handreikingen om formatief evalueren direct in te zetten in uw onderwijspraktijk.

Doelgroep: leraren onderbouw, onderbouwcoördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleider: Stijn Hendriks (Briter)

Als je formatief evalueren een (grotere) plek in je onderwijs wilt geven, dan is het handig als je wat tools ter beschikking hebt waarmee je het leren van leerlingen zichtbaar kunt maken. Inmiddels is er heel wat beschikbaar op dit gebied, waaronder ook verschillende ict-tools. Denk bijvoorbeeld aan Kahoot, Prowise Pro-Connect, Plickers, Mentimeter, Padlet, enz. Het zijn op zich mooie tools, maar zijn ze ook geschikt voor formatief evalueren en zo ja, wanneer en hoe dan? De ene tool is meer geschikt voor het ophalen van voorkennis, de andere past meer bij samenwerken of verwerken van leerstof en een volgende is weer meer geschikt voor evaluatie van het geleerde. De tool moet vooral geen doel op zich worden, maar blijft een middel.

Tijdens deze workshop maakt u kennis met enkele van deze tools en bespreken we wanneer welke tool zinvol kan zijn om in te zetten en ook juist wanneer een tool niet geschikt is. U doet ook zelf even ervaring op met het ontwerpen van een digitale evaluatie.

Als u voor deze workshop kiest, neem dan een iPad/Tablet, een laptop of een Smartphone/iPhone mee.

Doelgroep: leraren waarvan de leerlingen in de klas kunnen beschikken over een iPad, laptop of computer

Workshopleider: Joanneke Prenger (SLO)

In deze workshop over taalonderwijs bespreken we hoe je formatief evalueren in je lespraktijk kunt inbedden en met welke speelse werkvormen en open vragen je het leren van, voor en met de leerlingen inzichtelijk maakt. Aan de hand van voorbeelden uit de domeinen mondelinge taalvaardigheid en schrijfvaardigheid,  bespreken we daarnaast ook het formuleren van goede leerdoelen en succescriteria en het geven van effectieve feedback.

Formatief evalueren is voor een groot gedeelte gewoon goed onderwijs geven. Je monitort voortdurend het leren van de leerlingen aan de hand van de drie vragen:

• Waar staat de leerling nu?
• Waar moet hij naar toe (doelen)?
• Wat heeft hij nodig om verder te komen (richting het doel of om het doel te bereiken)?

Het is niet alleen belangrijk voor de leraar om antwoorden op deze vragen te krijgen, maar ook voor de leerling zelf. Dit geeft hem meer grip op zijn eigen leerproces, meer eigenaarschap en verantwoordelijkheid, stimuleert de zelfstandigheid en vergroot de motivatie.

Doelgroep: leraren, taalcoördinatoren, intern begeleiders, schoolleiders

Workshopleider: Daphne Meijers (BS de Borne) i.s.m. Kris Verbeeck (M&O groep)

Basisschool de Borne in Tilburg heeft zich ontwikkeld tot een school waar kinderen veel eigenaarschap over hun eigen leren krijgen. Het is in deze school heel belangrijk dat kinderen zicht krijgen op waar ze staan in hun ontwikkeling, weten wat al lukt, waar ze naartoe groeien en hoe ze daar kunnen komen. Via een portfolio gaan leerkrachten daarover in gesprek met de kinderen.

In deze workshop staat persoonsvorming van kinderen centraal en hoe je via formatief evalueren met kinderen hierover in gesprek kan gaan. Aan de hand van beelden, casussen, tools en werkvormen vanuit de praktijk, gestoeld op theoretische achtergrond, nemen we je graag mee in onze ervaringen. Ook staan we stil hoe je samen met je collega’s hierin kan ontwikkelen.

Doelgroep: leraren midden- en bovenbouw, intern begeleiders, schoolleiders