Ronde 2

In het afgelopen decennium is er in toemende mate aandacht voor de rol van taal bij het leren van rekenen-wiskunde. Het ontwikkelen van "rekentaal" verdient vooral aandacht in meertalige klassen, maar is essentieel voor het inzichtelijk leren van alle leerlingen. Om deze rekentaalontwikkeling mogelijk te maken, is doelgerichte interactie nodig. Daar waar leraren in taalzwakke klassen soms geneigd zijn om taal te versimpelen, behoeft de ontwikkeling van rekentaal juist expliciete aandacht. In haar lezing laat Jantien Smit zien hoe een leerkracht de talige ontwikkeling die nodig is om lijngrafieken te beschrijven en te interpreteren, kan ondersteunen. Eerst gaat ze in op de specifieke taal die nodig is om lijngrafieken te kunnen interpreteren en beschrijven. Vervolgens laat ze een didactische aanpak zien waarmee leerlingen deze taal verwerven. Een videofragment toont interactieve scaffolding-strategieën waarmee de leerkracht in klassikale discussies talige ondersteuning kan bieden. Ook worden in de lezing voorbeelden van taalgericht lesmateriaal getoond.

Een behoorlijke woordenschat in het Nederlands is voor leerlingen van essentieel belang om het onderwijs goed te kunnen volgen, met name bij begrijpend lezen en wereldoriëntatie. Voor veel leerlingen is een grote woordenschat echter geen vanzelfsprekendheid. Op veel scholen is daarom woordenschatonderwijs een belangrijk speerpunt. Bij het kiezen van geschikte doelwoorden daarvoor vormen woordfrequentielijsten een hulpmiddel.

In mijn verhaal wil ik de gebruiksmogelijkheden van een aantal woordfrequentielijsten laten zien, de voor- en nadelen, en de verschillen en overeenkomsten van verschillende typen, o.a. Streeflijst Kleuters voor zesjarigen, Schrooten/Vermeer, WAK en BasiLex.  Woordfrequentielijsten worden dus gebruikt bij het zoeken van geschikte doelwoorden voor een les. Ik loop een aantal criteria langs waardoor een woord geschikt geacht wordt voor een les voor een bepaalde doelgroep (be-/onbekend, functioneel, passend in context, passend aantal), en geef aan hoe geschikte woorden te zoeken in genoemde woordenlijsten en woordfrequentielijsten.

Woordfrequentielijsten kunnen ook een hulpmiddel zijn bij het bepalen van de moeilijkheidsgraad van een verhaal of tekst voor een bepaalde groep leerlingen. Ik geef aan hoe je de tekstmoeilijkheid kunt bepalen en laat daarbij een tool zien bij Schrooten/Vermeer waarmee je dat automatisch kunt doen. Woordfrequentielijsten worden daarnaast gebruikt voor het schatten van iemands woordenschatomvang. Ik geef aan hoe dat werkt, en hoe je dat kunt inzetten in het onderwijs.

Leerlingen uit het basisonderwijs die deelnemen aan literaire gesprekken ontwikkelen zich in het verwoorden van hun belevingen, interpretaties en beoordelingen. Ze gaan meer en meer verschillende soorten vragen stellen, ze maken mindmaps ter oriëntering op het boek dat ze met de hele klas gaan lezen en na afloop om hun lees- en gesprekservaringen te ordenen. De literaire gesprekken, zes gesprekken over een boek, zijn opgebouwd volgens een vast stramien, met als uitgangspunt de opmerkingen die de lezers tijdens het lezen maken over hun eigen leeservaringen.
Het doel van deze presentatie is inzicht over de opzet en waarde van literaire gesprekken, vaardigheden om deze gesprekken uit te voeren en meningsvorming over de plaats van deze gesprekken in het leesonderwijs.
Graag ga ik met u in discussie over de mogelijkheid en wenselijkheid om leesstrategieën niet meer aan te leren via methodes begrijpend lezen, maar deze en andere leesvaardigheden op een motiverende manier te ontwikkelen door samen met leerlingen een viertal jeugdboeken te lezen en met elkaar te bespreken.

In ons werk als nascholers werken wij met teams en leerkrachten die graag, zonder een methode, een beredeneerd, breed aanbod voor taal ontwerpen. Zij doen dit omdat ze de meerwaarde ervan ervaren.
Het integreren van taaldoelen in een thema zorgt voor een betekenisvol aanbod, waarbij het doel tweezijdig is: de kinderen leren taal en vakinhoud. In deze workshop krijgen de deelnemers aan de hand van twee goede praktijken inzicht in deze ontwikkelingsgerichte aanpak. Wij kijken naar een uitwerking van het leesonderwijs in groep 3 bij het thema ‘Licht en donker’ en wij nemen een kijkje in een school voor speciaal basisonderwijs. Het team van deze school zet de eerste stappen op het pad van Thema’s en Taal vanuit de wens kinderen actievere taalleerders te laten zijn. Zien of dat lukt?