Werkgroepronde 3 Taalsteun (leren) geven in de lerarenopleiding

De ambitie van de Leergemeenschap Laaggeletterdheid is om alle HAN-docenten en studenten bewust te maken van laaggeletterdheid, bijvoorbeeld door lessen over laaggeletterdheid in het curriculum van alle opleidingen op te nemen. Eén van de producten die de leergemeenschap tot nu toe heeft ontwikkeld is een training met een VR-bril, waarmee studenten (van bijvoorbeeld verpleegkunde, of accountancy) kunnen oefenen met het leren herkennen en bespreekbaar maken van laaggeletterdheid bij cliënten.

Wanneer professionals in bijvoorbeeld de sector zorg en welzijn laaggeletterdheid bij hun cliënten kunnen herkennen, kunnen zij vervolgens taalsteun bieden in de vorm van aangepaste communicatie, en de betreffende cliënt eventueel doorverwijzen naar scholing. In de presentatie willen wij onder andere laten zien wat de VR-bril kan.

Studenten In het hoger onderwijs hebben vaak moeite met taak-georiënteerd lezen: op basis van een of meerdere teksten een opdracht uitvoeren, zoals het schrijven van een essay of het oplossen van een casus. Op Hogeschool Rotterdam is een digitale tool (app) ontwikkeld, die groepjes studenten ondersteunt bij het actief verwerken van studieteksten en het uitvoeren van verschillende vakleertaken. Deze tool zorgt onder meer voor structurering van de groepsdiscussies en bevat tips en hulpopdrachten rond zaken als het samenvatten van gelezen teksten en het selecteren van relevante informatie voor de taak. Bijvangst: de betrokken vakdocenten krijgen inzicht in hoe zij actief lezen en samenwerkend leren kunnen stimuleren. Veel van de ontwikkelde hulpmaterialen kunnen ook los van de digitool ingezet worden.

Vanuit het Platform Taalgericht Vakonderwijs en het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs (HU) is een inventarisatie uitgevoerd onder lerarenopleidingen om na te gaan in hoeverre taalgericht vakonderwijs is verankerd in de opleidingscurricula. Ook de hobbels en kansen in het ontwikkelproces daarheen worden verzameld, om er landelijk  op verder te kunnen bouwen. We doen verslag van de bevindingen, met een focus op het aspect 'taalsteun' en hoe dat vorm krijgt in de opleidingen. 

In het vierde en laatste jaar van de tweedegraads lerarenopleiding moeten onze studenten aantonen dat ze de kennis en vaardigheden die ze in de eerste drie jaar hebben opgedaan, in de onderwijspraktijk kunnen toepassen. Ze moeten daarbij laten zien dat ze een ‘onderzoekende houding’ hebben, dat wil zeggen dat ze de attitudes, kennis en vaardigheden hebben om straks als docent te blijven leren. Om die houding te oefenen én om die aan het eind van de studie aan te tonen, moeten de studenten gedurende het laatste jaar een portfolio bijhouden en daar een verantwoording bij schrijven.

Wij zijn samen met de studenten op zoek gegaan naar manieren om studenten daarbij te ondersteunen. Tijdens deze bijeenkomst vertellen we samen met studenten over onze zoektocht en de opbrengsten daarvan.

In het najaar van 2020 publiceerde de Nederlandse Taalunie een referentiekader over de taalcompetenties van leraren: een herziening van 13 doelen in een dozijn. In dit nieuwe taalcompetentie-document is sprake van zes taalcompetenties: 1) adequaat in interactie met leerlingen, collega’s en ouders, 2) helder formuleren voor verschillende doelgroepen; 3) heldere uitleg geven; 4) taalsteun bieden; 5) zorgen voor talig geschikt lesmateriaal; 6) eigen taalcompetentie blijvend ontwikkelen.

We lichten toe hoe de taalcompetentie ‘taalsteun bieden’ is ingevuld, hoe die samenhangt met de andere vijf taalcompetenties en met de algemene beroepscompetenties van leraren.