Workshopronde

Het belang van formatief evalueren (FE) wordt steeds breder gedragen ten aanzien van betere onderwijskwaliteit. Ondanks de vele beschikbare studies en de behoefte om toetsen meer in functie van het leren van de leerling te stellen, heeft FE nog geen structurele plek binnen het Nederlandse basisonderwijs. De implementatie van FE is geen eenvoudige kwestie die met een ‘quick fix’ kan worden uitgevoerd. Bij de ontwikkeling of verandering van de leeromgeving kan namelijk sprake zijn van een discrepantie tussen de intenties, concepties en overtuigingen van de verschillende leerkrachten ten aanzien van leren en lesgeven.

Co-creatie, gericht op de afstemming tussen de percepties en concepties van de betrokken leerkrachten, is een effectieve werkwijze voor het ontwerpen van krachtige leeromgevingen. Binnen deze workshop verkent Lars Goertzen (leerkracht po en onderzoeker) op welke wijze co-creatie ingezet kan worden om FE te integreren in de dagelijkse lespraktijk, en welke voorwaarden belangrijk zijn om hier een duurzaam proces van te maken. De workshop biedt een aantal handvatten en voorbeelden uit wetenschappelijke literatuur om zelf met collega’s aan de slag te gaan met het implementeren van FE.

Trefwoorden: formatief evalueren, co-creatie, professionele leergemeenschap

Lars Goertzen is leerkracht op openbare basisschool De Droomboom in Heerlen. Daarbij doet hij promotieonderzoek naar de implementatie van formatief evalueren in het po en de effectiviteit hiervan op leerresultaten.

Hoe leg je niet alleen nadruk op de leerprestaties van leerlingen, maar ook op het leerproces? Hoe kan ik zorgen voor meer eigenaarschap van het leerproces bij leerlingen? Hoe kun je leerlingen duidelijk maken wat er van hen wordt verwacht?

De Universiteit Twente heeft in het kader van een EU-project een training formatief toetsen ontwikkeld die in gaat op dergelijke vragen. In deze workshop zullen we focussen op één tool die hier heel geschikt voor is, een rubric: Een overzichtelijk schema van leerdoelen en succescriteria die zowel docent als leerlingen duidelijk maakt waar leerlingen zijn in het leerproces, waar ze naartoe moeten en hoe ze daar kunnen komen.

Hou je lesmethode/boek bij de hand tijdens deze workshop, want je verlaat deze workshop met een direct bruikbare rubric!

Hoe zorg je er als leerkracht voor dat leerlingen weten waar zij naartoe werken, dat zij weten wat zij al kunnen en wat zij nodig hebben om het leerdoel te behalen? Wanneer en hoe geef je als leerkracht zinvolle feedback? Hoe bepaal je vervolgstappen? En ook: hoe betrek je de leerlingen bij hun leren en geef je hen verantwoordelijkheid voor hun eigen leren?

Anne-Christien Tammes (leerplanontwikkelaar/taalexpert bij SLO) zal bovenstaande vragen bespreken aan de hand van de vijf fasen van de cyclus van formatief evalueren (Gulikers & Baartman, 2017). De leerkrachten van de Bosmark vertellen vervolgens hoe zij hiermee aan de slag zijn gegaan op hun school en in hun lessen.

De workshop heeft als doel te informeren, maar bovenal te inspireren en met elkaar in gesprek te gaan over de mogelijkheden van formatief evalueren in het basisonderwijs.

Bronnen:
Noteboom, A., Silfhout, G. van, & Tammes, A.C. (2019) Formatief evalueren in het primair onderwijs: werken aan groei. Enschede, SLO (te downloaden op www.slo.nl)
Tammes, A.C. (2020) Formatief evalueren in je taalles, MeerTaal, jrg. 7, nr. 3, p. 4-7.

Deze workshop is geschikt voor leraren po, vo en mbo.

Leerlingen die weten wat ze nog te leren hebben en kunnen uitleggen hoe ze aan de slag gaan met jouw feedback. Leerkrachten in primair onderwijs en leraren in voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs willen dat allemaal wel. Hoe pak je dat aan? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen weten waar ze naartoe werken en wat ze nodig hebben om gestelde leerdoelen te behalen? Hoe bepaal je welke vervolgstappen nodig zijn?

In de eerste helft van deze webinar bespreek ik concrete voorbeelden van formatief evalueren bij verschillende vakken, waaronder rekenen, de talen, geschiedenis, scheikunde en beroepsgerichte vakken. Dat doe ik aan de hand van de vijf fasen van formatief evalueren (Gulikers & Baartman, 2017). Gedurende dit deel is er gelegenheid tot het stellen van vragen. In het tweede deel van de webinar wisselen we praktijkvoorbeelden, aanpakken en kwesties uit in po, vo en mbo, zodat je voldoende handvatten en concrete ideeën hebt om in je eigen lespraktijk, zowel in de klas als online, met formatief evalueren aan de slag te gaan. Gaan jouw lessen er na deze webinar anders uitzien?

Veel scholen willen aan de slag met formatief evalueren om de leerlingen meer eigenaarschap over hun eigen leren te laten nemen, leerlingen meer te motiveren en/of meer betekenisvol te laten leren. Maar welk gedrag laten leerlingen dan zien die eigenaarschap over hun eigen leren nemen? Die meer gemotiveerd zijn? Of die betekenisvol leren?

De FE-cyclus (Gulikers & Baartman) beschrijft wat de docent doet als deze formatief evalueren vormgeeft in de klas.

In deze workshop gaan we een leerling FE-cyclus maken. We delen leerlingcycli gemaakt door docententeams in het leernetwerk formatief evalueren, en iedereen gaat aan de slag met het zelf maken van een leerlingcyclus. Hierna weet je beter welk concreet gedrag jij van jouw leerlingen wilt gaan zien in de klas om samen formatief evalueren beter neer te zetten! Wil je alvast wat inspiratie op doen, lees deze blog over de leerlingcyclus!