Begin 2015 bracht de Taalunie, gevoed door een werkgroep van experts, een advies uit over effectief schrijfonderwijs met de titel Schrijfonderwijs in de schijnwerpers. Het rapport werd begeleid door beschrijvingen van effectieve schrijfdidactieken voor het basis- en voortgezet onderwijs. De Peil. Schrijfvaardigheid vormde aanleiding voor de Taalunie om het advies en de beschrijvingen te actualiseren. In deze ronde zullen de up to date versies, vers van de pers, worden toegelicht.

Volgens het advies uit 2015 is er sprake van effectief schrijfonderwijs als het schrijfonderwijs structureel is ingebed in het hele curriculum (dus niet alleen in het vak Nederlands/taal) en uitgaat van zinvolle contexten: leerlingen krijgen schrijfstrategieën aangereikt en raken vertrouwd met schrijfvormen, genres en redeneerwijzen die relevant zijn voor en aansluiten bij hun vak/opleiding. Bij effectief schrijfonderwijs is, zowel in aanpak als in didactiek, aandacht en respect voor de schrijfontwikkeling van elke individuele leerling. Onderzoek van de Nederlandse en Vlaamse onderwijsinspectie, Levende Talen en het PPON toonden destijds ook al aan dat effectief schrijfonderwijs zoals hierboven beschreven op scholen moeizaam tot stand komt. Het adviesrapport noemde de drie belangrijkste oorzaken daarvoor: (1) wetenschappelijke kennis over wat werkt en niet werkt in het schrijfonderwijs vindt moeilijk een weg naar de praktijk; (2) er is te weinig verbinding tussen schrijven bij taal (of Nederlands) en schrijven bij andere vakken, en (3) er is te weinig zicht op de schrijfontwikkeling van leerlingen waarop het didactisch handelen afgestemd kan worden.

Op basis van deze knelpunten formuleerde de Taalunie drie aanbevelingen:

  • Aanbeveling 1: verzamel, benoem en beschrijf bewezen effectieve schrijfdidactieken
  • Aanbeveling 2: zorg voor aandacht voor effectieve schrijfdidactiek in leermiddelen, begeleidingstrajecten en nascholing
  • Aanbeveling 3: doe verder onderzoek naar (alternatieve) evaluatie-instrumenten

Daarbij deed de Taalunie een voorzet door een aantal bewezen effectieve didactieken en interventies voor zowel basis- als voortgezet/secundair onderwijs te verzamelen en te benoemen en een begin te maken met een beschrijving ervan. De beschrijvingen zijn gebaseerd op bestaande meta-analyses uit de Angelsaksische wetenschappelijke literatuur.

De Peil. Schrijfvaardigheid laat zien dat zowel de oorzaken als de adviezen uit het rapport van 2015 ook in 2021 nog steeds van toepassing zijn. In de tussenliggende tijd is meer onderzoek verschenen naar elementen van bewezen effectief schrijfonderwijs, bijvoorbeeld over het verbinden van schrijf- en leesonderwijs, en over het (formatief) evalueren van de schrijfontwikkeling van leerlingen. Bovendien bieden de bouwstenen voor een nieuw curriculum van Curriculum.nu volop kansen voor een stevige schrijfbasis en geïntegreerd schrijfonderwijs. Alle redenen dus om het schrijfonderwijs opnieuw in de schijnwerpers te zetten.