Workshopronde 1

Samenwerken rondom teksten blijkt niet alleen bevorderlijk voor de ontwikkeling van leesvaardigheid, maar ook voor de (gezamenlijke) kennisontwikkeling van kinderen. Samen onderzoekend leren is een natuurlijke context waarin kinderen gesprekken voeren over de teksten die ze nodig hebben om antwoorden te vinden op hun eigen onderzoeksvragen. Kinderen bespreken bijvoorbeeld met elkaar over de relevante informatie uit de tekst en verbinden deze informatie met hun eigen kennis èn hun onderzoeksvraag. Ook moeilijke woorden kunnen onderwerp van gesprek zijn: kinderen vragen elkaar soms om hulp en dat kan bijvoorbeeld leiden tot leerzame gesprekken over de betekenis van moeilijke woorden. In deze workshop bekijken we de leerzaamheid van dit dialogisch lezen aan de hand van enkele fragmenten van gesprekken tussen kinderen.

Maaike Pulles is onderzoeker bij het Lectoraat taalgebruik & leren van de NHL Hogeschool, waar zij o.a. promotieonderzoek doet naar kennisconstructie in gesprekken rond teksten in het basisonderwijs.

In deze workshop wil ik met u onderzoeken hoe de kwaliteit van de (sociale) interactie in de klas vergroot kan worden, zodat het een middel wordt om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren. Hiervoor gaan we twee verschillende interactiefragmenten gezamenlijk analyseren op een toegepast conversatieanalytische wijze. Dat betekent dat we niet gaan zoeken naar de bedoelingen van de gesprekspartners (waarvoor we in hun hoofd zouden moeten kijken), maar dat we kijken hoe de gesprekspartners zélf op elkaar reageren. Behandelt het kind bijvoorbeeld de open vraag van de leerkracht inderdaad als een vraag om toelichting of behandelt het de vraag juist als een ja/nee-vraag? Dat kunnen we afleiden uit het antwoord dat het kind geeft. Door de interactie beurt voor beurt te analyseren, kunnen we achterhalen welke interactionele middelen kunnen bijdragen aan het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen (of eigenlijk álle gesprekspartners). Tot slot bespreken we of dit een goede en/of aanvullende manier is om in de onderwijspraktijk in te zetten: om leraren bij te begeleiden of onze toekomstige leraren mee op te leiden.

Nynke van der Schaaf is werkzaam als docent/onderzoeker bij de Academie voor Sociale Studies en het lectoraat Kind, taal en ontwikkeling van de Hanzehogeschool Groningen en is in gepromoveerd op een onderzoek naar sociale praktijken in de interactie van 4- tot 8-jarigen in de buitenschoolse opvang.