Taalsteun in onderwijs en evaluatie
Van Nederlands als struikelblok naar functioneel meertalige praktijken


In het vernieuwde Handboek Taalgericht Vakonderwijs heeft taalsteun een centrale plaats gekregen. Hoe heeft dit begrip zich ontwikkeld? Wij belichten in onze inleiding taalsteun vanuit historisch perspectief, verduidelijken de relatie met het begrip scaffolding en we blikken vooruit.

Scaffolding van taal is niet een synoniem voor taalsteun, maar geldt als specifieke, adaptieve vorm van taalsteun, gericht op overdracht naar “talige zelfstandigheid”. Dit verhelderen we vanuit sociaal-culturele leertheorie (o.a. Vygotsky’s concept van zone van naaste ontwikkeling), en we illustreren het met beelden uit natuur- en techniekonderwijs. Om daadwerkelijk aan te sluiten op (talige) mogelijkheden van leerlingen zouden we in de toekomst twee perspectieven nader willen uitdiepen:

  1. Een meertalig perspectief op taalsteun en taalontwikkeling. We belichten de theoretische basis daarvoor en illustreren vanuit het project Inclusive Science Education hoe inzet van thuistalen voor het leren in de vakken (functionele meertaligheid) een nieuwe vorm van taalsteun kan zijn.
  2. Het perspectief van brede evaluatie. Om taalsteun goed te laten aansluiten op de (talige) ontwikkeling van leerlingen zou het deel moeten zijn van een evaluatiepraktijk die gericht is op het potentieel van de leerling. Toetsen en beoordelen zou in taalgericht vakonderwijs dan ook beter uitgewerkt moeten worden, niet alleen in summatieve, maar juist ook in formatieve zin. Ook daarbij is een meertalige benadering relevant.

In onze inleiding betogen we dat taalsteun in de komende jaren uitgewerkt moet worden op een manier die recht doet aan de superdiverse wereld waarin we leven: met oog voor andere talen en culturen, en vertrekkend vanuit lokale vragen en behoeften. En met nog meer oog voor het individu, wat  flexibiliteit vraagt in onderwijs én evaluatie. Alleen dan bewegen we ons in de richting van gelijke(re) ontwikkelingskansen voor alle leerlingen – ook leerlingen met een andere thuistaal dan het Nederlands.

Maaike Hajer en  Jantien Smit
beiden verbonden aan het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs, Hogeschool Utrecht
Maaike is voorzitter van het Platform Taalgericht Vakonderwijs