Programma Landelijke netwerkdag voor taalspecialisten

  • Opening en mededelingen
  • Samen schrijven samen leren
  • Pauze
  • Begrippenlijst taalbeschouwing / kennis over taal
  • Pauze
  • Probleemoplossing in kleine groepjes met en zonder de leerkracht: een vergelijking
  • Afsluiting: wat nemen we mee?
  • Opening en mededelingen

  • Samen schrijven samen leren

    Voor mijn promotieonderzoek (2020) heb ik middels conversatie-analyse video-opnamen van gesprekken geanalyseerd, van leerlingen uit de midden- en bovenbouw van zes basisscholen, die samen schrijven in de context van projecten voor onderzoekend leren. De leerlingen werkten twee keer per jaar gedurende periodes van ongeveer drie weken in groepjes aan hun eigen onderzoek, vanuit thema's als: ‘Friesland toen en nu’, ‘Feesten’ en ‘Machines en apparaten’. Binnen de context van hun eigen kleinschalige onderzoek voerden de leerlingen allerlei schrijfactiviteiten uit, bijvoorbeeld een plan van aanpak (onderzoeksvragen), een mindmap, een lijst met interviewvragen of een PowerPointpresentatie. De analyse van deze gesprekken vond vervolgens plaats vanuit twee invalshoeken: het gezamenlijk produceren van geschreven tekst en het gezamenlijk construeren van kennis. In deze presentatie bekijken we samen data uit mijn onderzoek en bespreek ik de belangrijkste uitkomsten. Vervolgens ga ik graag in gesprek over de vraag wat deze bevindingen betekenen voor de onderwijspraktijk.

  • Pauze

  • Begrippenlijst taalbeschouwing / kennis over taal

    'Alinea', 'achtervoegsel' en 'intonatie', zo maar wat begrippen uit het vierde domein van het Referentiekader Taal. Maar welke begrippen doen er toe in het taalonderwijs in de volle breedte?

    SLO werkt op dit moment aan een leerlijn begrippen voor taalbeschouwing, bedoeld voor zowel het primair als voortgezet onderwijs. Deze nieuwe leerlijn sluit aan bij de kerndoelen en het Referentiekader Taal, en houdt ook alvast rekening met de voorstellen van Curriculum.nu. De concept-leerlijn bestaat uit een set geordende begrippen waarmee kennis over taal wordt uitgedrukt. Met deze begrippen kan de leraar met zijn leerlingen praten over taal en taalgebruik. De begrippen  worden in de loop van de schooljaren door leraren po en vo aangeboden en gebruikt. Leerlingen maken er kennis mee, verwerven de begrippen en zullen op den duur die begrippen ook zelf bewust kunnen gebruiken om op hun eigen taalgebruik te reflecteren. Met deze geordende begrippenlijst denken we het domein taalbeschouwing beter af te kunnen stemmen op het onderwijs in de vaardigheidsdomeinen spreken, luisteren, lezen en schrijven.

    We presenteren de begrippenlijst en lichten het ontwikkelproces toe.

  • Pauze

  • Probleemoplossing in kleine groepjes met en zonder de leerkracht: een vergelijking

    Zowel het probleemoplossen als het redeneren tijdens groepswerk met peers of met interveniërende leerkrachten kan de taal- en denkontwikkeling van kinderen bevorderen, afhankelijk van de gesprekskwaliteit. De meeste studies naar groepswerk van jonge kinderen zijn echter experimenteel van aard, waarbij vooral aandacht is voor door de leerkracht georganiseerde problemen. In deze interactieve lezing laat docent/onderzoeker Frans Hiddink daarom de precieze manieren zien waarop jonge kinderen onderling zelf problemen construeren en redeneren tijdens groepswerk in de onderbouw van basisscholen. Aan de hand van videodata en transcripten uit een recente beschrijvende studie demonstreert hij tevens hoe dit type gesprekken verloopt wanneer de leerkracht intervenieert. Daarmee wordt duidelijk dat zowel het oplossen van problemen als het redeneren vooral als een interactioneel fenomeen moet worden beschouwd, waarin jonge kinderen al erg bedreven zijn.

  • Afsluiting: wat nemen we mee?