Keynote 1. Zelfgestuurd lerend door de inzet van formatief evalueren

Dr. Kelly Beekman (Lector Onderwijsexcellentie Primair Onderwijs, HZ University of Applied Sciences)

Toetst u uw leerlingen om hen te beoordelen? Of wilt u dat ze ook iets van de toetsen leren? Toetsen zijn erg belangrijk in het hedendaagse basisonderwijs en worden gezien als een middel om zowel de kwaliteit als de opbrengsten van het leren in te schatten. Maar toetsing moet gaan over meer dan alleen de behaalde resultaten van de leerling. Evalueren van opbrengsten kan een belangrijke bijdrage leveren aan de effectieve instructie in een groep. Door de juiste inzet van de juiste toetsvormen zouden leerlingen juist ondersteund kunnen worden in hun leerproces.

Formatief evalueren stimuleert het leerproces en draagt bij aan effectief leren. Formatief evalueren legt de focus op procesgerichte toetsen waarmee leerlingen ondersteund worden in het leerproces, doordat zij het zelfgestuurd leren te stimuleren. Met zelfgestuurd leren wordt bedoeld dat leerlingen in staat zijn hun leerproces te beïnvloeden door de inzet en toepassing van vaardigheden als; voorkennis adviseren, monitoren, strategieën bepalen en aanpassen, reflecteren en evalueren. Vaardigheden die leerlingen niet spontaan aanleren. Uit onderzoek is gebleken dat formatief evalueren een positief effect heeft op de motivatie en het zelfgestuurd leren van basisschoolleerlingen. Zeker in het basisonderwijs biedt de inzet van formatief evalueren een belangrijke mogelijkheid om de kwaliteit van onderwijs positief te beïnvloeden.

Hoe draagt formatief toetsen bij aan effectief leren in de klas? Aan welke kenmerken zou formatief evalueren moeten voldoen? En hoe kan formatief evalueren ingezet worden als effectieve instructie en evaluatie strategie en wat vraagt dat van de leerkracht? In deze lezing wordt u meegenomen in de achtergrond van formatief evalueren, het belang ervan voor de kwaliteit van onderwijs en de wijze waarop de leraar het effectief kan implementeren en toepassen, inclusief concrete voorbeelden uit de basisschoolpraktijk.